โรคอ้วน ( Obesity) : อ้วนไม่อ้วน ดูที่ตรงไหน ทำไมถึงอ้วนง่าย ไม่อยากอ้วนทำอย่างไร
อ้วนมั้ย ดูที่ BMI
หลักเกณฑ์ที่จะพิจารณาว่าจะเข้าข่ายของโรคอ้วนหรือไม่ แพทย์จะคิดคำนวณจากค่า ดัชนีความหนาของร่างกาย (Body mass index=BMI) ดังนี้ เราสามารถจะคำนวณค่า BMI ได้ด้วยตัวของเราเอง โดยมีสูตรการคำนวณดังนี้
BMI = น้ำหนัก(กิโล) / ส่วนสูง(เมตร)ยกกำลังสอง เมื่อได้ตัวเลขแล้ว จะนำมาประเมินภาวะอ้วนผอมได้ดังนี้
20.0-24.9 บ่งว่า BMI มีค่าปกติ
18.5-19.9 บ่งว่า BMI อยู่ในภาวะผอมระดับ 1
17.0-18.4 บ่งว่า BMI อยู่ในผอมระดับ 2
16.0-16.9 บ่งว่า BMI อยู่ในภาวะผอมระดับ 3
< 16 บ่งว่า BMI อยู่ในภาวะผอมระดับ 4
25.0-29.9 บ่งว่า BMI อยู่ในภาวะอ้วนระดับ 1
30.0-39.9 บ่งว่า BMI อยู่ในภาวะอ้วนระดับ 2
> 40 บ่งว่า BMI อยู่ในภาวะอ้วนระดับ 3
ทำไมคนเราจึงอ้วนมากและง่ายขึ้นในปัจจุบัน : เกิดได้จากหลักการใหญ่ๆ ดังนี้
- ปัจจุบันมีอาหารแปลกใหม่ รสชาดน่าลิ้มลองมากขึ้นกว่าในอดีต มีการเช็คอิน ร้านอาหารน่านั่ง หลายร้าน ทำให้มีการรับประทานมากขึ้น
- มีการใช้พลังงานที่ได้จากกิจกรรมต่างๆ ที่เผาผลาญพลังงานลดลง เพราะมีความอำนวยความสะดวกขึ้น มีเครื่องจักรกลช่วยทำงาน เช่น เครื่องซักผ้า เครื่องล้างจาน การมีรถยนต์ หรือมีการดูโทรทัศน์มากขึ้น แทนที่จะใช้เวลาในการออกกำลังกาย และอีกเหตุผลก็คือ ภาวะเศรษฐกิจในปัจจุบันทำให้คนเราต้องใช้เวลาในการทำงานมากขึ้น ทำให้ไม่มีเวลาว่างในการคิดถึงสุขภาพตนเอง
ปัจจัยของการลดน้ำหนักได้ยาก : พอจะกล่าวได้เป็นข้อๆ ดังนี้
- สาเหตุของกรรมพันธุ์ ทำให้อ้วนง่ายอยู่แล้ว ซึ่งเป็นผลของยีนที่ได้รับจากพ่อแม่
- การเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยา เมื่อลดน้ำหนักได้แล้ว กลับมาอ้วนได้ใหม่และง่ายขึ่น คือ เมื่อน้ำหนักลดลง ทำให้อัตราการเผาผลาญลดลง สาร leptin ในร่างกายที่เป็นตัวทำให้อิ่มก็ลดลงไปด้วย จึงทำให้หิวได้ง่ายขึ้น รับประทานมากขึ้น ซึ่งพบได้ในคนที่เคยลดน้ำหนักบ่อยๆ แล้วในระยะหลังจะลดได้ยากขึ้น
- มีความรู้สึกท้อแท้ เมื่อตั้งความหวังไว้สูงมากๆ ว่าจะลดได้มากๆ เมื่อทำไม่ได้ จึงหมดความพยายาม
- ปัญหาทางสังคมและเศรษฐกิจ ทำให้เครียดหงุดหงิด จึงหาทางออกด้วยการกินๆๆๆๆๆๆ โดยไม่ได้มีเวลาออกกำลังกาย
แนวทางในการปฏิบัติตนเมื่อเข้าโปรแกรมลดน้ำหนัก :
- ต้องทราบว่าเมื่อคนเราอายุมากขึ้น น้ำหนักจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉลี่ยทุก 0.5-1 กิโลกรัมต่อปี เมื่ออายุมากกว่า 25 ปี แม้จะรับประทานอาหาร ในปริมาณเท่าเดิมและออกกำลังมากขึ้น ดังนั้นจะต้องลดปริมาณอาหารและออกกำลังกายมากขึ้น เมื่ออายุมากขึ้น
- การออกกำลังกายโดยการวิ่ง หรือเดินระยะทางนานๆ ถึอว่าเป็นการลดน้ำหนักที่ดีที่สุด และผลข้างเคียงน้อยที่สุดในปัจจุบัน
- ควรควบคุมน้ำหนักให้คงที่ ด้วยการควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย ไม่แนะนำให้รับประทานยาลดน้ำหนักไปเรื่อยๆ แบบไม่สิ้นสุด เพราะอาจจะเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาลดน้ำหนัก ประเภทกระตุ้นให้อิ่มเร็วขึ้น เพราะเมื่อหยุดยา มีโอกาสเกิดโยโย่ได้ง่ายมาก
- รับประทานอาหารเสริมในสัดส่วนที่พอเหมาะ การลดน้ำหนักด้วยยารับประทานนานๆ ทำให้ร่างกายขาดเกลือแร่และวิตามินที่สำคัญ