โภชนาการสำหรับผู้สูงวัย : รับประทานอย่างไร จึงจะปลอดภัย ไร้โรค สุขภาย สุขใจ
วัยสูงอายุ คือ บุคคลที่มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป ซึ่งจัดเป็นวัยแห่งความสำเร็จของชีวิต ซึ่งเป็นผลมาจากการทำงานหนักสร้างฐานะในวัยหนุ่มสาว เป็นวัยที่มีฐานะเป็นปึกแผ่นมั่นคง มีลูกหลานรักใคร่และใกล้ชิด
ความเปลี่ยนแปลงทางร่างกายในกลุ่มคนสูงอายุ
เป็นขบวนการที่สลับซับซ้อนที่อธิบายได้ 4 ประการดังนี้
- เป็นสิ่งที่ต้องเกิดตามธรรมชาติ
- การเปลี่ยนแปลงดำเนินไปในข้างหน้า อย่างไม่หยุดนิ่ง
- เป็นการเปลี่ยนแปลงในทางเสื่อม
- เกิดขึ้นภายในเซลล์ โดย เซลล์บางส่วนหยุดการแบ่งตัวทดแทนเซลล์เก่าที่หมดอายุไป และ ความยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อลดลง ทำให้ผนังหลอดเลือดแข็งตัวมากขึ้น จึงเกิดโรคความดันโลหิตสูง หรือเส้นเลือดหัวใจตีบได้ง่าย
การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายในวัยสูงอายุ ที่มีผลต่อภาวะโภชนาการไ ด้แก่
- ร่างกายมีการหลั่งกรดในกระเพาะอาหารลดลง ทำให้ประสิทธิภาพในการย่อยอาหารลดลง จึงมีอาหารท้องอืดเฟ้อได้ง่าย
- ขบวนการสร้างและหลั่งน้ำดีจากตับบกพร่อง ทำให้การย่อยอาหารบางประเภทผิดปกติ ทำให้มีผลกระทบต่อการสะสมของวิตามินและเกลือแร่บางชนิด
- ความรู้สึกอยากอาหารลดลง เพราะประสาทสัมผัสการรับรสและกลิ่นลดลง
- การบดเคี้ยวอาหารลดลง จากปัญหาเหงือกและฟัน
- โรคประจำตัวบางอย่าง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ทำให้มีการจำกัดอาหารบางประเภท จึงทำให้ได้รับสารอาหารไม่ครบถ้วน
โภชนาการสำหรับผู้สูงอายุ
- ลดอาหารเค็มทุกชนิด เพราะการลดเกลือโซเดียม จะช่วยเสริมผลของยาลดความดันโลหิต พร้อมกับการลดน้ำหนักตัว
- ลดอาหารที่มีไขมันสูง
- ลดอาหารที่มีน้ำตาลสูง
- รับประทานผักผลไม้มากขึ้น
ทำอย่างไรจึงจะหยุดบริโภคนิสัยเกี่ยวกับรสเค็มได้
- ขวดใส่เกลือ หรือ น้ำปลาที่หมดแล้วไม่ต้องเติมอีก
- ไม่วางน้ำปลา หรือ น้ำพริกไว้ที่โต๊ะอาหาร
- งดการใช้อาหารสำเร็จรูป โดยเฉพาะอาหารกระป๋อง ซอสปรุงรส บะหมี่สำเร็จรูป
- เลือกอาหารว่าง ที่เป็นพวกผลไม้สด
- รับประทานอาหารที่ไม่มีผลชูรส ระมัดระวัง ในการใช้ซีอิ๊ว ซอสมะเขือเทศ ปรุงอาหาร ใช้มะนาว ขิง และเครื่องเทศแทน
เลือกอาหารอย่างไรจึงจะปลอดภัยจากไขมัน
- ใช้น้ำมันพืชในการปรุงอาหาร
- เลือกใช้มาการีนที่ทำมาจากน้ำมันพืช
- เลือกใช้เนื้อส่วนที่เป็นเนื้อแดง ตัดส่วนที่เป็นมันออก
- จำกัดอาหารประเภทเนื้อหมู เนื้อวัว เนื้อแกะ ควรบริโภคในปริมาณน้อยๆ 3 ครั้งต่อสัปดาห์ ใช้เนื้อปลา เนื้อไก่แทน งดพวกเครื่องในสัตว์ ตับ
- ดื่มนมพร่องมันเนย
- จำกัดไข่เพียง 3 ฟองต่อสัปดาห์
- หลีกเลี่ยงการใช้ถั่วลิสง เนย ช๊อกโกแลค
- หลีกเลี่ยงการรับประทานสัตว์เปลือกแข็ง เช่น หอย กุ้ง ปู
เลือกอาหารอย่างไรจึงจะปลอดภัยจากน้ำตาล
- ไม่ควรวางขวดน้ำตาลไว้ในโต๊ะอาหาร
- เลือกใช้น้ำตาลเทียมแทนน้ำตาลปกติ
- เลี่ยงผลไม้บางอย่างที่มีน้ำตาลสูง เช่น ทุเรียน ลำไย ลิ้นจี่
- งดของหวานทุกชนิด
- งดดื่ม สุรา น้ำอัดลม แบ่งรับประทานอาหารเป็น 5 มื้อต่อวัน ในปริมาณที่น้อยและคงที่ งดกินอาหารจุกจิก
